(sav.gov.vn) - Thực hiện Quyết định số 863/QĐ-KTNN ngày 04/5/2024 của Tổng Kiểm toán nhà nước về việc kiểm toán Báo cáo tài chính các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2023; kiểm toán chuyên đề chương trình hỗ trợ lãi suất 2% từ nguồn Ngân sách nhà nước (NSNN) theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (viết tắt là VCB), Kiểm toán nhà nước (KTNN) đã tiến hành kiểm toán tại VCB từ ngày 07/5/2024 đến ngày 27/6/2024.

Theo KTNN, một số lĩnh vực hoạt động của VCB vẫn còn những hạn chế, bất cập. Ản minh họa

Kết quả kiểm toán cho thấy: Năm 2023, nhìn chung VCB đã thực hiện và tuân thủ các quy định của pháp luật, của Ngân hàng nhà nước và nội bộ VCB về công tác quản lý tài chính - kế toán, đầu tư XDCB, hoạt động tín dụng, hoạt động huy động vốn, đầu tư tài chính, kinh doanh ngoại hối, các dịch vụ ngân hàng, kinh doanh chứng khoán, bảo hiểm, việc tuân thủ các chỉ tiêu an toàn vốn. Tuy nhiên, còn một số tồn tại, hạn chế. 

Về quản lý tài chính, kế toán 

Quản lý công nợ phải thu, phải trả: Tại Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS) chưa thực hiện đối chiếu công nợ đầy đủ đối với các khoản nợ phải thu, các khoản nợ phải trả tại thời điểm 30/6 theo quy định tại Quy chế quản lý nợ của Công ty.

Quản lý tài sản cố định (TSCĐ): còn có trường hợp chưa kịp thời hạch toán tăng nguyên giá đối với TSCĐ đã nghiệm thu và đưa vào sử dụng trong năm 2023; chưa hạch toán tăng nguyên giá TSCĐ đối với một số khoản chi về tài sản đủ điều kiện ghi nhận TSCĐ. 

Về quản lý tài sản ngoại bảng: còn một số trường hợp chưa hạch toán kịp thời một số khoản bảo lãnh, cam kết đã hết hiệu lực; hạch toán theo dõi lãi phải thu chưa thu được ngoại bảng chưa chính xác; hạch toán chưa chính xác giá trị tài sản đảm bảo (TSBĐ) do các nguyên nhân như chưa cập nhật kịp thời theo biên bản định giá gần nhất, TSBĐ là tài sản hình thành trong tương lai hạch toán giá trị chưa đúng quy định, đưa vào sử dụng chưa được định giá lại; còn một số TSĐB là tài sản thế chấp của khách hàng đã hết dư nợ nhưng vẫn được theo dõi trên tài khoản ngoại bảng. 

- Quản lý thu nhập: hạch toán các khoản thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự chưa chính xác như: chưa thực hiện điều chỉnh lãi dự thu của khách hàng theo kết quả phân loại nợ CIC tháng 12/2023, chưa hạch toán kịp thời thu nhập của một số hợp đồng bảo lãnh đã phát sinh hiệu lực năm 2023, chưa hạch toán phân bổ thu nhập phí bảo lãnh, cam kết do phân bổ theo niên độ kỳ kế toán, thoái thiếu lãi dự thu của khoản cho vay Ngân hàng Xây dựng...; hạch toán thiếu một số khoản thu nhập tháng 12/2023 như: phí dịch vụ thanh toán, phí quản lý dự án vay vốn SWEFP, phần phí trợ cấp tiếp thị của bảo hiểm nhân thọ năm 2023, phí lưu ký dịch vụ chứng khoán, phí lưu ký bảo quản tài khoản, phí lưu ký trả Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam, phí lưu trái phiếu chính phů... 

- Quản lý chi phí: hạch toán, phân bổ một số khoản chi phí chưa đúng niên độ; chưa trích khấu hao đối với TSCĐ đã nghiệm thu bàn giao hoặc tài sản đủ điều kiện ghi nhận là TSCĐ theo quy định; hạch toán vào chi phí một số khoản chi sửa chữa bảo dưỡng, chi vật liệu đủ điều kiện ghi nhận là TSCĐ hữu hình..; 

Tình hình thực hiện nghĩa vụ với NSNN: (i) Năm 2023, VCB chưa thực hiện tính thuế GTGT đối với doanh thu từ nghiệp vụ L/C theo quy định (năm 2024, VCB đã thực hiện kê khai nộp thuế bổ sung với tổng số tiền toàn hệ thống là 30.728 triệu đồng); (ii) VCB chưa kê khai và nộp thuế GTGT đầu ra chưa đầy đủ số tiền 2.181 triệu đồng đối với một số khoản quà tặng; (iii) qua kiểm toán kiến nghị tăng thu thuế TNDN do điều chỉnh thu nhập chi phí theo kết quả kiểm toán số tiền là 16.956 triệu đồng... 

Về hoạt động đầu tư chứng khoán, đầu tư góp vốn, kết quả kiểm toán chỉ rõ: Đối với lợi nhuận được chia tại VCB Lào, Hội đồng quản trị VCB đã có Nghị quyết chuyển lợi nhuận năm 2021, 2022 về VCB tuy nhiên đến thời điểm kiểm toán, VCB Lào chưa chuyển phần lợi nhuận này về VCB do chưa có phê duyệt chấp thuận của NHNN Lào. Tại 31/12/2023, Trụ sở chính VCB chưa hạch toán vào thu nhập từ góp vốn, mua cổ phần đối với lợi nhuận được chia bằng tiền năm 2021-2022 phải thu VCB Lào. 

Về quản lý hoạt động tín dụng, qua kiểm toán chọn mẫu tại 29 chi nhánh kiểm toán trực tiếp và 30 hồ sơ tín dụng của các chi nhánh không kiểm toán trực tiếp tại Trụ sở chính cho thấy còn có sai sót trong thực hiện quy trình, quy định, quy chế cho vay trong các khâu như thu thập hồ sơ pháp lý, hồ sơ tài chính, hồ sơ tài sản đảm bảo, thẩm định và phê duyệt cho vay, công tác giải ngân, kiểm tra và giám sát sau vay... Ngoài các tồn tại trong hoạt động tín dụng nêu trên, qua kiểm toán còn một số khách hàng, nhóm khách hàng vay có dư nợ lớn, mất cân đối tài chính, hoạt động kinh doanh bị ảnh hưởng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sau cho vay nhằm đảm bảo khả năng trả nợ; còn một số trường hợp phân loại nợ chưa phù hợp, trích dự phòng chưa chính xác do một số nguyên nhân như phân loại nợ chưa chính xác, xác định giá trị khấu trừ TSBĐ chưa phù hợp, trích thừa dự phòng...; thu hồi nợ xử lý rủi ro trong năm đạt 41,7% kế hoạch thu nợ xử lý rủi ro (XLRR) do Tổng giám đốc giao và chưa đạt chỉ tiêu Hội đồng quản trị giao; còn có Chi nhánh chưa hoàn thành kế hoạch thu hồi nợ XLRR được giao... 

Về việc tuân thủ các chỉ tiêu an toàn hoạt động theo quy định tại Thông tư số 22/2019/TT-NHNN ngày 15/11/2019 của NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của ngân hàng, kết quả kiểm toán cho thấy: Năm 2023, VCB thực hiện quản lý đảm bảo an toàn trong hoạt động theo các chỉ tiêu, quy định tại Thông tư số 22/2019/TT-NHNN. Tuy nhiên còn một số tồn tại trong việc quản lý và báo cáo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu như sau: sử dụng số liệu phân loại nợ và trích lập dự phòng tại thời điểm 30/11/2023, dẫn đến việc tính toán hệ số rủi ro của một số khoản phải đòi chưa chính xác tại 31/12/2023; một số khoản cho vay thế chấp nhà chưa cập nhật thu nhập trong năm của khách hàng, dẫn đến tính toán chưa chính xác tỷ lệ thu nhập; một số khoản phải đòi phân loại chưa phù hợp... Tuy nhiên tồn tại này không ảnh hưởng trọng yếu đến tỷ lệ CAR riêng lẻ, hợp nhất của VCB. 

Về kết quả thực hiện chương trình hỗ trợ lãi suất (HTLS) từ NSNN theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP, kết quả kiểm toán chỉ rõ: Kết quả thực hiện HTLS đạt 2,60% so với số được NHNN thông báo hạn mức (năm 2022 đạt 0,91% và năm 2023 đạt 3,51%); còn có nội dung tuyên truyền qua kênh đài Truyền hình, đài tiếng nói chưa được VCB thực hiện đầy đủ; tổng hợp, báo cáo số liệu với NHNN chưa đầy đủ đối với chỉ tiêu về doanh số cho vay đối với một số khách hàng đã được HTLS nhưng bị thu hồi. 

Về việc tuân thủ pháp luật, chính sách, chế độ trong quản lý đầu tư xây dựng đối với 07 dự án XDCB được kiểm toán, kết quả kiểm toán chỉ rõ: Công tác lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế - dự toán: (i) công tác thiết kế ban đầu của một số dự án còn hạng mục công việc chưa phù hợp với điều kiện thi công, điều kiện địa chất cũng như nhu cầu sử dụng thực tế nên quá trình thực hiện phải điều chỉnh kết cấu, kiến trúc, bổ sung thiết kế; (ii) quá trình thực hiện dự án Ban QLDA, nhà thầu thi công và các đơn vị tư vấn đã thống nhất điều chỉnh thiết kế một số hạng mục cho phù hợp thực tế sử dụng tuy nhiên chưa trình cấp có thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh thiết kế, dự toán, chưa thực hiện thanh toán khối lượng phát sinh cho nhà thầu (Dự án Đầu tư xây dựng Trụ sở chi nhánh VCB Thái Bình). 

Công tác quản lý tiến độ: hầu hết các dự án chịu ảnh hưởng của dịch Covid 19 nên phần lớn các gói thầu xây lắp thực hiện chậm so với hợp đồng ban đầu; còn có dự án đã điều chỉnh thời gian thực hiện song chủ đầu tư cùng nhà thầu xây lắp chưa thực hiện ký phụ lục hợp đồng điều chỉnh thời gian thực hiện . Công tác quản lý chất lượng, nghiệm thu: công tác nghiệm thu A-B tại một số dự án còn thiếu hồ sơ thủ tục liên quan đến một số khối lượng công việc. - Công tác lập hồ sơ, thẩm tra, phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành: tại các dự án được kiểm toán còn chậm so với quy định.

Hà Linh